تاریخچه این شهر به قبل از اسلام می رسد نام شهر در ابتدا دورداولر بوده است . دورداولر به معنای چهارخانه در زبان ترکی ترجمه می شود و این وجه تسمیه به لحاظ این که چهارخانه در این محل ساکن بوده اند نامیده شده است ارزش اسم کنونی گیوی احتمالا منسوب به گیو پهلوان نامی پسر گودرز است این وجه تسمیه نشان از قدمت تاریخی این شهر است بدین جهت اهالی این شهر احترام خاصی به نام شهر خودشان قائل هستند آوردن این کلمه قدمت تاریخی شهر را به ذهن تداعی می کند.

اين شهر در سال 1274 با يك زلزله به كلي ويران مي شود و همه كساني كه به مسجد دميرچي پناه برده بـــوده اند مي ميرند آنهايي كه زنده مي مانند به بنادر انزلي و تعداد زيادي به بندر كراسنودسك روسيه مي روند. در سال 1303 همزمان با ميرزاكوچك خان جنگلي براي دفاع در محلي به نام دربند مشكول كه در 24 كيلومتر جنوب گيوي است جمع مي شوند و هنگ ا ول ارتش فرستاده رضاشاه را به همت عظمت خانم از بين مي برند و سلاحشان را ضبط مي كنند و هنگ دوم با استفاده از توپ و خراب كردن كوه روي سر آنها پيروز مي شوند.

در سال 1326 قحطي توام با وبا عده زيادي را مي برد و در سال 1329 روسها به اين منطقه مي آيند و در جنگ جهاني دوم گندم در خلخال تمام مي شود و چون همه مردم فقط برنج مي خورده اند آن سال را دويي ايلي ( سال برنج ) مي نامند. علل گسترش اين شهر در سالهاي قبل وجود راه هرو آباد و اردبيل بوده است .

وقتي دكتر اقبال نخست وزير به دعوت عيسي بهزادي وكيل پايه يك دادگستري به گيوي آمد همه شعار مي دادند اول راه ، آخر راه ، ما راه مي خواهيم و خلخال را از بن بست و بيراهي نجات دهيد . بعد از آن راهي كشيدند و اين راه موجب گسترش اين شهر شداولين دبستان اين شهر به نام دبستان حافظ در سال 1319 و اولين دبيرستان آن به نام بوعلي سينا در سال 1331 تاسيس شده است

همچنین یکی از روستاهای این شهرستان بنام فیروز آباد که هم اکنون مرکز بخش فیروز می باشد از قدمت تاریخی برخوردار بوده به طوری که حمدالله مستوفی در کتاب نزهه القلوب خود در قرن هفتم هجری قمری می گوید: بعد از خرابی فیروز آباد ، خلخال حاکم نشین شد . بنای این روستا را به شاهزادگان فیروز نسبت می دهند در این روستا قلعه ای بنام قلعه فیروز بنا شده است و هم اکنون نیز آثار آن به چشم می خورد که محل سکونت یکی از اهالی روستا است.

علاوه بر این ها روستاهای دیگر از جمله روستاهای بنه خلخال که وجه تسمیه آن به معنای بنیه خلخال می باشد.

این ها همگی تاریخچه و قدمت مرکز شهر و روستاهای تابعه شهرستان کوثر را نشان می دهند. این شهر در اثر زلزله سال ۱۲۷۴ به کلی از بین می رود و تعداد کثیری از سکنه آن جان خود را از دست می دهند و کسانی که زنده مانده به مدت شش ماه در چادر ها و بیابانها زندگی می کنند و النهادیه تعداد زیادی از آنان به بندر انزلی کنونی و بندر کراسنودسک روسیه مهاجرت می نمایند.

مجموعه این شهرستان بنام بخش سنجبد مشهور بوده است و در سال ۷۵/۱۰/۱۰  با تصویب هیات دولت به شهرستان (تحت نام کوثر) ارتقاء یافت و هم اکنون دارای دو بخش بنام های مرکزی با ۷۶۳ کیلو متر مربع مساحت و ۶۲ آبادی و فیروز ، با ۴۸۰ کیلو متر مربع مساحت و ۳۸ آبادی است.

الف) بخش مر کزی:شامل دهستان سنجبد شمالی به مر کزیت روستای خلفلو دارای ۲۵ روستا و دهستان سنجبد غربی به مرکزیت روستای گنجگاه دارای ۳۷ روستا می باشد.

ب)بخش فیروز:شامل سنجبد جنوبی به مرکزیت فیروز آباد دارای ۲۵ روستا و دهستان زرج آباد به مرکزیت زرج آباد دارای ۱۳ روستا می باشد.